مکتب‭ ‬گشتالت‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬مکاتب‭ ‬روانشناسی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬چگونگی‭ ‬درک‭ ‬اطلاعات‭ ‬بصری‭ ‬توسط‭ ‬مغز‭ ‬ما‭ ‬را‭ ‬شرح‭ ‬می‭ ‬دهد‭. ‬این مکتب دارای قواعد مهمی است که به اصول گشتالت معروف است.گشتالت‭ ‬در‭ ‬زبان‭ ‬آلمانی‭ ‘‬شکل‭’ ‬معنی‭ ‬می‌دهد؛‭ ‬در‭ ‬انگلیسی،‭ ‬کلِ‭ ‬سازمان‭ ‬یافته‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬زبان‭ ‬فارسی‭ ‬می‌توان‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬معادل‭ ‬مفاهیمی‭ ‬‌از‭ ‬قبیل‭ ‬‮«‬شکل‮»‬،‭ ‬‮«‬قالب‮»‬،‭ ‬‮«‬هیکل‮»‬‭ ‬یا‭ ‬‮«‬کل‮»‬‭ ‬قرار‭ ‬داد‭.‬

اصول‭ ‬گشتالت‭ ‬فرآیندهای‭ ‬ادراکی‭ ‬مغز‭ ‬را‭ ‬مورد‭ ‬مطالعه‭ ‬و‭ ‬توجه‭ ‬قرار‭ ‬می‌دهد‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬گونه‭ ‬بیان‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬که‭ ‬رفتار‭ ‬مغز‭ ‬بصورت‭ ‬فطری،‭ ‬تمایل‭ ‬به‭ ‬ادراک‭ ‬موضوعات‭ ‬بصری‭ ‬بصورت‭ ‬یک‭ ‬کل‭ ‬سازمان‭ ‬یافته‭ ‬دارد‭. ‬

گشتالت در طراحی و هنر

امروزه‭ ‬رعایت‭ ‬اصول‭ ‬گشتالت در طراحی،‭ ‬عاملی‭ ‬قدرتمند‭ ‬در‭ ‬طراحی‭ ‬لوگو‭ ‬و‭ ‬تبلیغات‭ ‬اثرگذار‭ ‬محسوب‭ ‬می‭ ‬شود‭. ‬ روانشناسی گشتالت‭ ‬توانست‭ ‬از‭ ‬ابتدای‭ ‬کار‭ ‬خود‭ ‬توجه‭ ‬حوزه‭ ‬هنر‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬جلب‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬جایگاه‭ ‬بسیار‭ ‬مهمی‭ ‬در‭ ‬هنر‭ ‬مدرن‭ ‬پیدا‭ ‬کند‭

‬اصول گشتالت،‭ ‬ابزاری‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬هنرمندان‭ ‬داد‭ ‬تا‭ ‬همچون‭ ‬جادوگران،‭ ‬مخاطبان‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬شگفت‭ ‬زده‭ ‬کنند‭ ‬بی‭ ‬آنکه‭ ‬خود‭ ‬مخاطبان‭ ‬دلیل‭ ‬این‭ ‬این‭ ‬اثر‭ ‬گذاری‭ ‬را‭ ‬بفهمند‭. ‬

طراحان‭ ‬فقط‭ ‬بر‭ ‬مبنای‭ ‬قوانین‭ ‬فطری‭ ‬مغز‭ ‬مخاطبان،‭ ‬اثر‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬خلق‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬چیز‭ ‬دیگر‭. ‬این‭ ‬همان‭ ‬جادوی‭ ‬اصول‭ ‬گشتالت‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬باره‭ ‬آن‭ ‬بیشتر‭ ‬صحبت‭ ‬می‭ ‬کنیم‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬اثبات‭ ‬این‭ ‬ادعا‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬نمونه‭ ‬های‭ ‬موفق‭ ‬لوگو‭ ‬و‭ ‬پوسترهایی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬به‭ ‬خوبی‭ ‬در‭ ‬جهت‭ ‬اثر‭ ‬گذاری‭ ‬بر‭ ‬مخاطب‭ ‬استفاده‭ ‬نمودند‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬شما‭ ‬نشان‭ ‬می‭ ‬دهیم‭.‬

 

این مقاله را حتما بخوانید :  ساخت لوگویی جذاب با کمک نسبت طلایی

ذهن‭ ‬ما‭ ‬اطلاعات‭ ‬بصری‭ ‬محدودی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬آنِ‭ ‬واحد‭ ‬می‭ ‬تواند‭ ‬پردازش‭ ‬کند‭. ‬زمانی‌‭ ‬که‭ ‬حجم‭ ‬اطلاعات‭ ‬بصری‭ ‬زیاد‭ ‬می‌شوند،‭ ‬ذهن‭ ‬در‭ ‬صدد‭ ‬ساده‭ ‬سازی‭ ‬آنها‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬گروه‭ ‬بندی‭ ‬بر‭ ‬می‌آید‭ ‬

در‭ ‬واقع‭ ‬مغز‭ ‬در‭ ‬ابتدا‭ ‬سعی‭ ‬دارد‭ ‬عناصر‭ ‬بصری‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬یک‭ ‬کل‭ ‬سازمان‭ ‬یافته‭ ‬ببیند‭ ‬و‭ ‬سپس‭ ‬به‭ ‬درک‭ ‬جزئیات‭ ‬تشکیل‭ ‬دهنده‭ ‬آن‭ ‬بپردازد‭ . ‬اینجاست‭ ‬که‭ ‬قوانین‭ ‬و‭ ‬اصول‭ ‬روانشناسی‭ ‬گشتالت‭ ‬به‭ ‬ما‭ ‬می‭ ‬آموزد‭ ‬که‭ ‬چگونه‭ ‬یک‭ ‘‬کل‭’ ‬اثر‭ ‬بخش‭ ‬پدید‭ ‬بیاوریم‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬فرآیند‭ ‬ادراکی‭ ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬هماهنگ‭ ‬باشد‭. ‬

 

اصول‭ ‬گشتالت

برخی‭ ‬اصول‭ ‬و‭ ‬قوانین‭ ‬مهمی‭ ‬که‭ ‬مکتب‭ ‬گشتالت‭ ‬به‭ ‬ما‭ ‬می‭ ‬آموزد‭ ‬در‭ ‬زیر‭ ‬آورده‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬که ‬در‭ ‬مورد‭ ‬آن‭ ‬کمی‭ ‬صحبت‭ ‬خواهیم‭ ‬کرد‭:‬

  1. اصل‭ ‬مجاورت‭ (‬proximity‭)‬
  2. اصل‭ ‬تشابه‭ (‬Similarity‭)‬
  3. اصل‭ ‬تداوم‭ ‬یا‭ ‬پیوستگی‭ (‬Continuity‭)‬
  4. اصل‭ ‬بستار‭ (‬Closure‭)‬
  5. اصل‭ ‬تصویر‭ – ‬زمینه‭ (‬Figure-ground‭)‬
  6. اصل‭ ‬تقارن‭ (‬Symmetry‭)‬
  7. اصل‭ ‬سرنوشت‭ ‬مشترک‭ (‬common fate‭)‬
  8. اصل‭ ‬فراپوشانندگی‭ (‬inclusiveness‭)‬
  9. اصل‭ ‬قانون‭ ‬موازات‭ (‬Parallelism‭)‬
  10. اصل‭ ‬منطقه‭ ‬مشترک‭ (‬Common Region‭)‬
  11. اصل‭ ‬عنصر‭ ‬متصل‭ (‬Element Connectedness‭)‬

در ادامه ما هر کدام از اصول گشتالت را بررسی کرده و نمونه بارز اثر گشتالت در طراحی را که برندهای بزرگ در طراحی انواع لوگو و نماد برند خود از این مکتب روانشناسی استفاده نموده اند را نشان می دهیم.

 

اصل‭ ‬مجاورت‭ (‬proximity‭)‬

یکی‭ ‬از‭ ‬ساختارهایی‭ ‬که‭ ‬مغز‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬یک‭ ‬گروه‭ ‬تلقی‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬اشیاء‭ ‬یا‭ ‬اشکال‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬هم‭ ‬قرار‭ ‬می‭ ‬گیرند‭. ‬مجاورت‭ ‬زمانی‭ ‬رخ‭ ‬می‭ ‬دهد‭ ‬که‭ ‬اشیا‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬اشیایی‭ ‬دیگر‭ ‬نزدیکتر‭ ‬هستند‭. ‬قدرتمند‭ ‬ترین‭ ‬رابطه‭ ‬مجاورت‭ ‬زمان‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬اشیا‭ ‬همپوشی‭ ‬دارند،‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حالت‭ ‬برای‭ ‬مغز‭ ‬شکی‭ ‬باقی‭ ‬نمی‭ ‬ماند‭ ‬که‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬تعلق‭ ‬دارند‭. ‬یکی‭ ‬از‭ ‬شیوه‭ ‬هایی‭ ‬دیگر‭ ‬ایجاد‭ ‬مجاورت‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬خطوطی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬اشیا‭ ‬را‭ ‬محصور‭ ‬کنند‭ ‬

یکی از نمونه های بارز استفاده گشتالت در طراحی و بکارگیری اصل مجاورت، ‬نماد‭ ‬شرکت‭ ‬یونیلیور است‬

اصل‭ ‬تشابه‭ (‬Similarity‭)‬

اشتراک‭ ‬در‭ ‬مشخصه‭ ‬های‭ ‬بصری‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬خودی‭ ‬روابط‭ ‬برقرار‭ ‬می‭ ‬کند‭. ‬هر‭ ‬قدر‭ ‬اشیا‭ ‬شبیه‭ ‬تر‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬بیایند،‭ ‬بیشتر‭ ‬امکان‭ ‬آن‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬گروه‭ ‬دیده‭ ‬شوند‭. ‬قابل‭ ‬ذکر‭ ‬است‭ ‬تشابه‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬شکل‭ ‬اشیا‭ ‬است‭ ‬نه‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬چیستی‭ ‬آنها‭. ‬

تشابه‭ ‬می‭ ‬تواند‭ ‬در‭ ‬مشخصه‭ ‬هایی‭ ‬همچون‭ ‬اندازه،‭ ‬رنگ‭ ‬و‭ ‬شکل‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفته‭ ‬شود‭.‬

یکی از نمونه های بارز استفاده گشتالت در هنر و بکارگیری اصل تشابه، ‬لوگو‭ ‬شرکت‭ ‬آوودی است‬

اصل‭ ‬تداوم‭ (‬Continuity‭)‬

یکی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬قواعدی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬فرآیند‭ ‬گروه‭ ‬بندی‭ ‬کردن‭ ‬عناصر‭ ‬بصری‭ ‬توسط‭ ‬مغز‭ ‬پرده‭ ‬بر‭ ‬می‭ ‬دارد‭ ‬قاعده‭ ‬تداوم‭ ‬است‭ .‬زمانی‭ ‬که‭ ‬چشم‭ ‬شروع‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬کردن‭ ‬عنصری‭ ‬در‭ ‬تصویر‭ ‬می‭ ‬کند،‭ ‬این‭ ‬دنبال‭ ‬کردن‭ ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬تا‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬عنصر‭ ‬دیگری‭ ‬ادامه‭ ‬پیدا‭ ‬می‭ ‬کند‭. ‬

جهت‭ ‬نگاه‭ ‬چشم‭ ‬شخصی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬طراحی‭ ‬اثر‭ ‬هنری‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬بسیار‭ ‬تعیین‭ ‬کننده‭ ‬است‭. ‬همچنین‭ ‬بصورت‭ ‬ذاتی‭ ‬چشم‭ ‬انسان‭ ‬از‭ ‬چپ‭ ‬به‭ ‬راست‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬بالا‭ ‬به‭ ‬پایین‭  ‬موضوعات‭ ‬را‭ ‬می‭ ‬بیند‭ ‬البته‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬بسته‭ ‬به‭ ‬زبان‭  ‬های‭ ‬مختلف‭ ‬و‭ ‬جهت‭ ‬نوشتاری‭ ‬آن‭ ‬ها‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬متفاوت‭ ‬باشد‭.‬

یکی از نمونه های بارز استفاده گشتالت در طراحی و بکارگیری اصل تداوم، ‬آرم‭ ‬شرکت کوکاکولا است‬

این مقاله را حتما بخوانید: بطری کمرباریک کوکاکولا برگ برنده این برند برای سال ها

اصل‭ ‬بستار‭ (‬Closure‭)‬

از جذاب ترین اصول گشتالت می توان به اصل بستار اشاره نمود.بر‭ ‬مبنای‭ ‬این‭ ‬اصل‭ ‬از‭ ‬نظریه‭ ‬گشتالت،‭ ‬اگر‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬تصویر‭ ‬یک‭ ‬شکل‭ ‬پوشانده‭ ‬شده‭ ‬یا‭ ‬جا‭ ‬افتاده‭ ‬باشد،‭ ‬ذهن‭ ‬به‌‭ ‬طور‭ ‬خودکار‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬کامل‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬یک‭ ‬شکل‭ ‬کامل‭ ‬می‭ ‬بیند‭. ‬به‭ ‬بیانی‭ ‬دیگر،‭ ‬چشم‭ ‬ما‭ ‬سعی‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬اشکال‭ ‬ناقص‭ ‬و‭ ‬ناتمام‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬کامل‭ ‬و‭ ‬یکپارچه‭ ‬ببیند‭. ‬

هرچه قدر‭ ‬این‭ ‬شکل‭ ‬ساده‭ ‬تر‭ ‬و‭ ‬شناخته‭ ‬شده‭ ‬تر‭ ‬باشد‭ ‬مغز‭ ‬سریعتر‭ ‬می‭ ‬تواند‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬کامل‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬یاد‭ ‬بیاورد‭.‬

یکی از شاهکارهای اثر گشتالت در طراحی لوگو و نمایش قدرت اصول گشتالت در آثار هنری مخصوصا اصل بستار،  ‭ ‬لوگو‭ ‬فدکس‭ ‬است‭:‬

اصل‭ ‬تصویر‭ – ‬زمینه‭ (‬Figure-ground‭)‬‭ ‬

از مهمترین اصول گشتالت می توان به اصل شکل و زمینه اشاره نمود. شکل‭ – ‬زمینه‭ ‬را‭ ‬فضای‭ ‬مثبت‭ ‬و‭ ‬منفی‭ ‬نیز‭ ‬می‭ ‬نامند‭. ‬خوانش‭ ‬یک‭ ‬تصویر‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬تضاد‭ ‬میان‭ ‬شکل‭ ‬و‭ ‬زمینه‭ ‬انجام‭ ‬می‭ ‬شود‭

. ‬فضای‭ ‬مثبت‭ ‬آن‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬تصویر‭ ‬محسوب‭ ‬می‭ ‬شود‭ ‬که‭ ‬بیشترین‭ ‬توجه‭ ‬را‭ ‬دریافت‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬منفی‭ ‬به‭ ‬فضای‭ ‬دربرگیرنده‭ ‬فضای‭ ‬مثبت‭ ‬اطلاق‭ ‬می‭ ‬شود‭. ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬تصویر‭ ‬و‭ ‬زمینه‭ ‬همزمان‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬شکل‭ ‬مستقل‭ ‬و‭ ‬قابل‭ ‬تشخیصی‭ ‬تداعی‭ ‬کنند‭ ‬میتوان‭ ‬گفت‭ ‬تصویر‭-‬زمینه‭ ‬هوشمندانه‭ ‬و‭  ‬خلاقانه‭ ‬طراحی‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬

در‭ ‬مواردی‭ ‬تشخیص‭ ‬میان‭ ‬شکل‭ ‬و‭ ‬زمینه‭ ‬بسیار‭ ‬سخت‭ ‬است‭. ‬اشکال‭ ‬دو‭ ‬هویتی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬گونه‭ ‬اند‭. ‬اشکال‭ ‬دو‭ ‬هویتی،‭ ‬اشکالی‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آنها‭ ‬شکل‭ ‬و‭ ‬زمینه‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬مداوم‭ ‬جای‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬عوض‭ ‬می‌کنند‭ ‬زیرا‭ ‬دارای‭ ‬خصوصیات‭ ‬و‭ ‬امکانات‭ ‬مشابه‭ ‬هم‌اند‭.‬

اما‭ ‬معروف‌ترین‭ ‬شکل‭ ‬دو‭ ‬هویتی‭ ‬گلدان‭ ‬روبین‭ ‬یا‭ ‬نیمرخ‭ ‬پیترو‭ ‬پاول‭ ‬روبین‭ ‬است‭. ‬‮«‬در‭ ‬گلدان‭ ‬روبین،‭ ‬مثبت‭ ‬و‭ ‬منفی‭ ‬بودن‭ ‬قسمت‌های‭ ‬شکل‭ ‬با‭ ‬یکدیگر‭ ‬تعویض‭ ‬می‌شوند‭ ‬و‭ ‬بستگی‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬گلدان‭ ‬توجه‭ ‬کنیم‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬نیمرخ‭ ‬که‭ ‬روبه‌روی‭ ‬یکدیگرند‭.‬

این‭ ‬اصل‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬ساده‭ ‬می‭ ‬توان‭ ‬در‭ ‬طراحی‭ ‬آرم‭ ‬توبلرون‭ ‬مشاهده‭ ‬نمود‭. ‬فضای‭ ‬مثبت‭  ‬کوهی‭ ‬است‭ ‬قدیمی‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬کمی‭ ‬دقت‭ ‬فضای‭ ‬منفی‭ ‬داخل‭ ‬تصویر‭ ‬یک‭ ‬خرس‭ ‬است‭. ‬

اصل‭ ‬تقارن‭ (‬Symmetry‭)‬

در‭ ‬راستای‭ ‬درک‭ ‬اینکه‭ ‬چگونه‭ ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬عناصر‭ ‬بصری‭  ‬را‭ ‬ساده‭ ‬سازی‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬روشی‭ ‬دیگر‭ ‬وجود‭ ‬دارد،‭ ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬اشیاء‭ ‬را‭ ‬متقارن‭ ‬فرض‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬انتظار‭ ‬دارد‭ ‬از‭ ‬نقطه‭ ‬ای‭ ‬به‭ ‬مرکزیت‭ ‬تصویر‭ ‬این‭ ‬تقارن‭ ‬وجود‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬دو‭ ‬عنصر‭ ‬متقارن‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬ارتباط‭ ‬ندارند،‭ ‬ذهن‭ ‬آن‭ ‬ها‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬مرتبط‭ ‬می‭ ‬سازد‭ ‬تا‭ ‬طرحی‭ ‬منسجم‭ ‬ایجاد‭ ‬کند‭. ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬مثال‭ ‬در‭ ‬شکل‭ ‬زیر‭ ‬ما‭ ‬تمایل‭ ‬به‭ ‬درک‭ ‬سه‭ ‬پرانتز‭ ‬متقارن‭ ‬داریم‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬۶‭ ‬پرانتز‭ ‬جداگانه‭.‬

‭(             ‬‭)‬‭(             ‬‭)‬‭(             )‬

این‭ ‬اصل‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬ساده‭ ‬می‭ ‬توان‭ ‬در‭ ‬طراحی نماد‭ ‬شنل‭ ‬مشاهده‭ ‬نمود‭:‬

سرنوشت‭ ‬مشترک‭(‬common fate‭)‬

این‭ ‬اصل‭ ‬به‭ ‬تحرک‭ ‬و‭  ‬جنبش‭ ‬عناصر‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬گشتالت‭ ‬مربوط‭ ‬است‭. ‬بر‭ ‬این‭ ‬اساس‭ ‬اگر‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬ساختار‭ ‬بصری،‭ ‬عناصری‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬راستا‭ ‬به‭ ‬جنبش‭ ‬و‭ ‬حرکت‭ ‬در‭ ‬می‌آیند،‭ ‬به‌عنوان‭ ‬یک‭ ‬گروه‭ ‬واحد‭ ‬یا‭ ‬یک‭ ‬مجموعه‭ ‬توسط‭ ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬دیده‭ ‬می‌شوند‭. ‬

این‭ ‬اصل‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬ساده‭ ‬می‭ ‬توان‭ ‬در‭ ‬طراحی‭ ‬آرم‭ ‬شرکت‭ ‬فروش‭ ‬لوازم‭ ‬ورزشی‭ ‬کلومبیا‭ ‬مشاهده‭ ‬نمود. برند کلمبیا نیز از اصول گشتالت در طراحی نماد خود استفاده کرده است

اصل‭ ‬فراپوشانندگی‭(‬inclusiveness‭)‬

بر‭ ‬اساس‭ ‬این‭ ‬اصل،‭ ‬گشتالت‌های‭ ‬بزرگ‌تر‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬از‭ ‬چندین‭ ‬گشتالت‭ ‬کوچک‭ ‬تشکیل‭ ‬شده‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬زیرمجموعه‌هایی‭ ‬برای‭ ‬گشتالت‌های‭ ‬بزرگ‌تر‭ ‬محسوب‭ ‬شوند‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬صورت‭ ‬گشتالت‌های‭ ‬کوچک‌تر‭ ‬تحت‭ ‬الشعاع‭ ‬گشتالت‌های‭ ‬بزرگ‌تر‭ ‬قرار‭ ‬می‌گیرند‭. ‬

این‭ ‬گشتالت‭ ‬بزرگ‌تر‭ ‬از‭ ‬پراگنانس‭ ‬قوی‭ ‬تری‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬گشتالت‌های‭ ‬کوچک‌تر‭ ‬برخوردار‭ ‬است‭.‬

یکی دیگر از آثار گشتالت در هنر، لوگو جنرال الکتریک است که ‭ ‬اصل فراپوشانندگی در آن به خوبی رعایت شده است. ‬دو‭ ‬حرف‭ ‬g‭ ‬و‭ ‬e‭  ‬دو‭ ‬حرفی‭ ‬هستند‭  ‬که‭ ‬یک‭ ‬گشتالت‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬می‭ ‬دهند‭ ‬ولی‭ ‬تحت‭ ‬الشعاع‭ ‬گشتالت‭ ‬بزرگتر‭ ‬یعنی‭ ‬دایره‭ ‬آبی‭ ‬با‭ ‬موج‭ ‬های‭ ‬چرخشی‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭.‬

اصل‭ ‬موازات‭ (‬Parallelism‭)‬

یکی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬روش‭ ‬های‭ ‬ساده‭ ‬سازی‭ ‬مغز‭ ‬انسان،‭ ‬تشابه‭ ‬زاویه‭ ‬است‭. ‬بر‭ ‬این‭ ‬مبنا‭ ‬عناصری‭ ‬که‭ ‬زاویه‭ ‬بسیار‭ ‬نزدیکی‭ ‬و‭ ‬مشابهی‭ ‬با‭ ‬هم‭ ‬دارند،‭ ‬از‭ ‬دید‭ ‬مغز،‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬گروه‭ ‬شناخته‭ ‬می‭ ‬شوند‭. ‬

یکی دیگر از آثار گشتالت در طراحی، لوگو ویرجین است که ‭ ‬اصل موازات در آن به خوبی رعایت شده است

اصل‭ ‬منطقه‭ ‬مشترک‭(‬Common Region‭)‬

زمانی‭ ‬که‭ ‬چند‭ ‬عنصر‭ ‬بصری‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬ناحیه‭ ‬مشاهده‭ ‬می‭ ‬کنیم،‭ ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬گروه‭ ‬بندی‭ ‬قرارداده‭  ‬و‭  ‬با‭ ‬یکدیگر‭ ‬مرتبط‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬می‭ ‬گیرد‭. ‬

این‭ ‬اصل‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬ساده‭ ‬می‭ ‬توان‭ ‬در‭ ‬طراحی‭ ‬لوگوتایپ‭ ‬یوتیوب‭ ‬مشاهده‭ ‬نمود‭:‬

اصل‭ ‬عنصر‭ ‬متصل ‭(‬Element Connectedness‭)‬

یکی‭ ‬دیگر از اصول گشتالت که سازوکارهای‭ ‬گروه‭ ‬بندی‭ ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬برای‭ ‬ساده‭ ‬سازی‭ ‬و‭ ‬درک‭ ‬عناصر‭ ‬بصری را فاش می کند اصل عنصر متصل است. ‬مغز‭ ‬انسان‭ ‬عناصری‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬متصل‭ ‬شده‭ ‬باشند‭ ‬را‭ ‬یکی‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬می‭ ‬گیرد‭. ‬

یکی دیگر از آثار گشتالت در طراحی، نماد شرکت نستله است که ‭ ‬اصل عنصر متصل در آن به خوبی رعایت شده است

بسته ای که قطعا و حتما باید شبانه به دست مشتری برسد. فدرال‭ ‬اکسپرس،‭ ‬نخستین‭ ‬پست‭ ‬هوایی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬تمرکز‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬تحویل‭ ‬پستی‭ ‬شبانه‭ ‬محدود‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬موفقیت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬مدیون‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬است‭. ‬ فدکس‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬روز‭ ‬کاری،‭ ‬پنج‭ ‬میلیون‭ ‬مرسوله‭ ‬ارسال‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬بزرگترین‭ ‬نام‭ ‬تجاری‭ ‬ارسال‭ ‬کالا‭ ‬در‭ ‬دنیاست‭ ‬که‭ ‬میلیاردها‭ ‬دلار‭ ‬ارزش‭ ‬دارد‭.‬ در این مقاله بر آن شدیم تا در رابطه با طراحی لوگو یکی از گرانترین برند های دنیا و همچنین آقای لیندون لیدر، گرافیست و طراح  لوگو فدکس کمی صحبت نماییم.

حتما بخوانید:‌ تاریخچه لوگو مرسدس بنز

ارزش‭ ‬های‭ ‬نام‭ ‬تجاری‭ ‬فدکس‭- ‬قابلیت‭ ‬اعتماد‭ ‬و‭ ‬خوش‭ ‬قولی‭ – ‬امروز‭ ‬آنقدر‭ ‬شناخته‭ ‬شده‭ ‬اند‭ ‬که‭ ‬حتی‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬آن،‭ ‬یک‭ ‬فیلم‭ ‬سینمایی‭ ‬ساخته‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬فیلم‭ ‬‮«‬دور‭ ‬افتاده‮»‬‭ (‬Castaway‭) ‬اثر‭ ‬رابرت‭ ‬زمه‭ ‬کیس‭ (‬Robert‭ | ‬Zemeckis‭ ‘ ‬s‭ ) (‬۲۰۰۱‭) ‬‮«‬تام‭ ‬هنکس‮»‬‭ (‬Tom Hanks‭)‬،‭ ‬نقش‭ ‬یک‭ ‬کارمند‭ ‬فدکس‭ ‬را‭ ‬بازی‭ ‬می‭ ‬کند‭ ‬که‭ ‬تا‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬اینکه‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬حادثه‭ ‬ی‭ ‬هوایی‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬جزیره‭ ‬ی‭ ‬متروک‭ ‬گیر‭ ‬بیفتد،‭ ‬تمام‭ ‬زندگی‭ ‬اش‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬دقیقه‭ ‬و‭ ‬ساعت‭ ‬می‭ ‬چرخید‭.‬

علاوه بر ارزش خدمتی که این برند ارایه می دهد لوگو‭ ‬فدکس نیز‭ ‬در‭ ‬رده‌بندی ‭ ‬مجله‭ ‬رولینگ‌استون‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬هشت‭ ‬لوگو‭ ‬برتر‭ ‬۳۵‭ ‬سال‭ ‬اخیر معرفی شده است و تا کنون بیش از ۴۰ جایزه بین المللی به خود اختصاص داده است.

لوگو فدکس - fedex logo

تصویری از فیلم دور افتاده با بازی تام هنکس

لوگو فدکس انقلابی در تایپوگرافی

لیندن لیدر (طراح لوگو فدکس) کسی بود که برای اولین بار از فضای منفی در تایپوگرافی استفاده کرد. لیدر در ۱۹۹۴ طراح ارشد شرکت لندور بود و در این زمان نیز توانست لوگوی فدکس را طراحی کند. این لوگو در بیش از ۶۰۰ شرکت هواپیمایی و ۳۰۰۰۰ شرکت حمل و نقل زمینی به کارگرفته شد.

لیدر‭ ‬در‭ ‬مصاحبه‭ ‬ای‭ ‬در سال‭ ‬۲۰۱۳‭ ‬این‭ ‬چنین‭ ‬گفت،‭ ‬که او در شرکت طراحی لوگو‭ ‬لندور‭ ‬حدود‭ ‬۲۰۰‭ ‬‭ ‬لوگو‭ ‬را‭ ‬طراحی‭ ‬کرده‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬قرار‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬شده‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬لوگو‭ ‬به‭ ‬۱۰‭ ‬مدیر‭ ‬این‭ ‬شرکت‭ ‬نشان‭ ‬داده‭ ‬شود‭.‬ اگر‭ ‬به‭ ‬لوگو‭ ‬دقت‭ ‬کنید‭ ‬متوجه‭ ‬می‭ ‬شوید‭ ‬که‭ ‬بین‭ ‬دو‭ ‬حرف E وX‭ ‬ فضای‭ ‬سفید‭ ‬پنهانی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭.

لوگو فدکس - fedex logo

لیندون لیدر طراحی لوگوتایپ فدکس

او می گوید بسیاری از مشتریان هنوز بدرستی اهمیت فضای سفید را متوجه نشده اند، و می توانیم بگوییم که فضای سفید، موثرین ابزار استراتژیک بازاریابی است. به‭ ‬گفته‭ ‬او‭ : ‬سادگی‭ ‬و‭ ‬وضوح‭ ‬‭ ‬دو‭ ‬موضوع‭ ‬مهم‭ ‬موفقیت‭ ‬طراحی‭ ‬لوگوست.

تایپ‭ ‬فیس‭ ‬لوگوی‭ ‬فدکس‭ ‬از‭ ‬ترکیب‭ ‬دو‭ ‬فونت‭ ‬سن‭ ‬سریف‭ ‬univers 64‭ ‬و‭ ‬futura bold‭ ‬تشکیل‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬گفته‭ ‬وی‭ ‬برای‭ ‬گنجاندن‭ ‬فلش‭ ‬درون‭ ‬تایپوگرافی‭ ‬مجبور‭ ‬شد‭ ‬فرم‭ ‬ها و‭ ‬قالب‭ ‬ها‭ ‬فونت‭ ‬را‭ ‬کمی‭ ‬شکنجه‭ ‬دهد‭ ‬تا‭ ‬جایگاه‭ ‬خودشو‭ ‬پیدا‭ ‬کند‭ .‬من‭ ‬بهترین‭ ‬مشخصه‭ ‬های‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬فونت‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬هم‭ ‬ترکیب‭ ‬کردم‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬ساختار‭ ‬منحصر‭ ‬به‭ ‬فردی‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آوردم‭.‬تا‭ ‬جایی‭ ‬که‭ ‬فلش‭ ‬درون‭ ‬متن‭ ‬قرار‭ ‬گرفت‭ ‬و‭ ‬ساختار‭ ‬طبیعی‭ ‬از‭ ‬خودش‭ ‬بروز‭ ‬داد‭ ‬

لوگو فدکس - fedex logo

لوگو فدکس

بکارگیری گشتالت در لوگو فدکس

گشتالت چیست؟

«گشتالت» (Gestalt) یک نظریه روانشناسی است که چگونگی ادراک بصری مغز انسان را توضیح می‎دهد. ذهن انسان در نگاه اول به جای درک جزء به جزء یک تصویر ، سعی می کند آن را به صورت یک کل ترسیم کند.

مقدار اطلاعاتی که ذهن  انسان می‎تواند پردازش کند محدود است و در نتیجه زمانی که مقدار اطلاعات بصری زیاد و پیچیده می‎شود، ذهن به صورت خودکار آن‎ها را ساده می‎کند و  برای ساده سازی از اصول گشتالت استفاده می کند. این قانون مهم روانشناسی از ۱۱ اصل مهم تشکیل می شود که حتما در مقاله ای دیگر به صورت اختصاصی به آن می پردازیم.

حتما بخوانید : ویژگی های مهم یک لوگو خوب

اصل تکمیل در گشتالت ( closure Principle)

بر اساس این اصل، چنانچه بخشی از تصویر یک شکل پوشانده شده یا جا افتاده باشد، ذهن به‌طور خودکار آن را تکمیل می کند و به صورت یک شکل کامل می‌بیند. به بیانی دیگر، چشم ما اشکال ناقص و ناتمام را به صورت کامل و یکپارچه می‌بیند. این اصل فقط به حس بینایی محدود نیست، فرض بر این است که همین اصل در تمام حواس عمل می‌کند.

قانون گشتالت

نمونه ای قابل فهم از اصل بستار یا تکمیل در قانون گشتالت

گشتالت در لوگو فدکس

در لوگوتایپ فدکس در نگاه اول نوشته لاتین FEDEX دیده می شود.در واقع فضای مثبت طرح همان نوشته فدکس است اما ذهن شروع به کشف جزئیات طرح می کند و بخش جا افتاده طرح را پیدا می کند.

طراح فضای منفی هوشمندانه ای میان دو حرف لاتین EوX  در نوشته فدکس پدید آورده که دقیقا با فعالیت برند مطابقت دارد. فلش همان ایده تک واژه لوگوتایپ فدکس است درون طرح جا ساز شده است و این موضوع باعث شده که هنوز بعد از سال ها نماد فدکس از شاهکارهای طراحی آرم به حساب آید

لوگو فدکس - fedex logo

قانون گشتالت در لوگو فدکس

اشتباه برند فدکس چه بود؟

نامه‭ ‬ای‭ ‬که‭ ‬باید‭ ‬تا‭ ‬شب‭ ‬می‭ ‬رسید‭. ‬فدرال‭ ‬اکسپرس‭ ‬می‭ ‬خواست‭ ‬این‭ ‬نامه‭ ‬به‭ ‬محض‭ ‬رسیدن،‭ ‬بیشترین‭ ‬توجه‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬جلب‭ ‬کند‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬از‭ ‬دو‭ ‬رنگی‭ ‬استفاده‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬اداری‭ ‬کمتر‭ ‬دیده‭ ‬می‭ ‬شدند‭: ‬بنفش‭ ‬و‭ ‬نارنجی‭.‬برای‭ ‬کوتاه‭ ‬مدت‭ ‬انتخابی‭ ‬فوق‭ ‬العاده‭ ‬بود،‭ ‬زیرا‭ ‬مخاطبان‭ ‬انتظار‭ ‬مواجهه‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬رنگ‭ ‬را‭ ‬نداشتند‭.

‬اما‭ ‬در‭ ‬درازمدت‭ ‬یک‭ ‬رنگ‭ ‬واحد،‭ ‬عملکرد‭ .‬بهتری‭ ‬دارد‭.‬ فدکس‭ ‬نیز‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬گسترش‭ ‬طیف‭ ‬خدمات‭ ‬برای‭ ‬تمایز‭ ‬آن‭ ‬ها‭ ‬از‭ ‬رنگ‭ ‬های‭ ‬مختلف‭ ‬استفاده‭ ‬کرد‭.‬این‭ ‬روزها‭ ‬فدکس‭ ‬شرکتی‭ ‬رنگین‭ ‬کمانی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬هیچ‭ ‬رنگ‭ ‬ویژه‭ ‬ای‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬تداعی‭ ‬نمی‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬الگویی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬شرکت‭ ‬ها‭ ‬از آن‭ ‬پیروی‭ ‬می‭ ‬کنند‭.‬

حتما بخوانید: اشتباه فاحش پپسی در برندینگ

لوگو فدکس - fedex logo

اشتباه فدکس در رنگارنگ کردن زیر برندها

لوگو ایده پردازان

ایده پردازان یک آژانس هویت بصری خلاق است. هدف نهایی ما افزایش دانش و ارتقاء سطح بصری برندهای کشور سربلندمان ایران است. بیشتر…